ভাৰতৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ কয়লা কেলেংকাৰিৰ ঘটনা শেহতীয়াকৈ পোহৰলৈ আহিছে ৷ বিগত ১৪ বছৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ গৃহৰাজ্য গুজৰাটত সংঘটিত হৈছে এই বৃহৎ দুৰ্নীতি ৷ ৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ মাধ্যম দৈনিক ভাস্কৰৰ অনুসন্ধানত এই কেলেংকাৰি প্ৰথমবাৰৰ বাবে ধৰা পৰিছে ৷
দৈনিক ভাস্কৰত প্ৰকাশিত বাতৰি অনুসৰি , বিগত ১৪ বছৰত গুজৰাটৰ কেবাটাও চৰকাৰী এজেন্সিয়ে ৰাজ্যখনৰ সৰু আৰু মধ্যমীয়া উদ্যোগত কয়লা যোগান ধৰাৰ সলনি অন্য ৰাজ্যত দুগুন দামত বিক্ৰী কৰি আহিছিল ৷ এই সময়ছোৱাত ৫ ৰ পৰা ৬ হাজাৰ কৌটিৰ কেলেংকাৰি হোৱা বুলি দৈনিক ভাস্কৰত প্ৰকাশ পাইছে ৷
দৈনিক ভাস্কৰ কাকতে লাভ কৰা কয়লা সৰবৰাহৰ নথি অনুসৰি ক’ল ইণ্ডিয়াৰ কয়লা খনিৰ পৰা বিভিন্ন ব্যৱসায়ী আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ নামত ৬০ লাখ টন কয়লা প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল ৷ প্ৰতি টনত ৩০০০ টকাকৈ ধৰিলে এই কয়লাখিনিৰ দাম হ’ব ১ হাজাৰ ৮০০ কৌটি টকা ৷ কিন্তু এই কয়লাখিনি ব্যৱসায়ী আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ ওচৰত বিক্ৰী কৰাৰ সলনি আন ৰাজ্যৰ ব্যৱসায়ীক ৮ হাজাৰৰ পৰা ১০ হাজাৰ টকা প্ৰতিটন হিচাপত বিক্ৰী কৰা হৈছিল ৷ কিছুসংখ্যক ঠিকনাহীন এজেঞ্চীৰ জড়িয়তে এই কেলেংকাৰিক বাস্তৱ ৰূপ দিয়া হৈছিল ৷
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কয়লা মন্ত্ৰালয়ৰ সচিব অনিল জৈনে সদৰী কৰা অনুসৰি , ক’ল ইণ্ডিয়াই ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা নিযুক্ত এজেন্সীক কয়লা যোগান ধৰে ৷ তাতেই ক’ল ইণ্ডিয়াৰ দায়িত্ব শেষ ৷ ক’ল ইণ্ডিয়াৰ সঞ্চালক সত্যেন্দ্ৰ তিৱাৰীৰ মতে এজেন্সী নিয়োগ কৰাটো ৰাজ্য চৰকাৰৰ উদ্যোগ বিভাগৰ দায়িত্ব ৷ গতিকে কয়লা কেলেংকাৰিৰ বাতৰিক ৰাজ্য চৰকাৰৰ গৃহ বিভাগে গুৰুত্বসহকাৰে ল’ব লাগে ৷ এয়া আছিল কেলেংকাৰিৰ মূল সাৰাংশ ৷ এতিয়া আমি জনাব বিচাৰিছো যে এই কেলেংকাৰিৰ সূত্ৰপাত কেনেকৈ হৈছিল ?
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ২০০৭ চনত এক বিশেষ কয়লা নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল ৷ এই নীতিৰ উদ্দেশ্য আছিল ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগসমূহক কম দামত গুণগতভাৱে ভাল কয়লা যোগান ধৰা ৷ ২০০৮ চনৰ পৰা এই নীতি কাৰ্যকৰী হৈছিল ৷ এই নীতি অনুসৰিয়ে গুজৰাটৰ পশ্চিম ক’ল ফিল্ড আৰু চাউথ ইষ্ট ক’ল ফিল্ডৰ পৰা কয়লা ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ বাবে প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল ৷ ইয়াৰ বাবে প্ৰথমতে গুজৰাটৰ উদ্যোগ বিভাগে প্ৰথমতে প্ৰয়োজনীয় কয়লাৰ বিবৰণ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ মনোনীত এজেন্সীৰ তালিকা ক’ল ইণ্ডিয়ালৈ প্ৰেৰণ কৰে ৷ চৰকাৰৰ মনোনীত এজেন্সীসমূহে পৰিবহন আৰু কয়লাৰ মুঠ মূল্যৰ ৫ শতাংশ দৰত সেৱা কৰ সংগ্ৰহ কৰিব পাৰে ৷ ইয়াৰ পাছত এজেন্সীসমূহে ব্যৱসায়ী আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগক বছৰি ৪২০০ টন বা তাতকৈ কম কয়লা বজাৰ মূল্যত যোগান ধৰে ৷কিন্তু এই সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটোত গুজৰাটত অনেক জালিয়াতিৰ আশ্ৰয় লোৱা হৈছিল ৷
ৰাজ্য চৰকাৰে যেতিয়া প্ৰয়োজনীয় কয়লাৰ পৰিমান আৰু তাৰ লগত জড়িত সকলো তথ্য ক’ল ইণ্ডিয়াক প্ৰদান কৰে তেতিয়া কাক কিমান কয়লা লাগে তাৰ তথ্যও প্ৰেৰণ কৰিব লাগে ৷ কিন্তু এই তথ্যসমূহ ভুলকৈ প্ৰদান কৰি আছিল গুজৰাট চৰকাৰে ৷ দৈনিক ভাস্কৰে চৰকাৰী এজেন্সী গুজৰাট ক’ল কোক ট্ৰেড এছোছিয়েশ্যনৰ সঞ্চালক হছনেনে দোছানীৰ লগত যোগাযোগ কৰাত তেও কয় যে এই এজেন্সীটোয়ে দক্ষিণ গুজৰাটৰ কাপোৰ উদ্যোগত কয়লা যোগান ধৰে ৷ তাৰ পাছত দৈনিক ভাস্কৰে দক্ষিণ গুজৰাটৰ টেক্সটাইল প্ৰছেচৰ এছোছিয়েশ্যনৰ লগত পুণৰবাৰ যোগাযোগ কৰে ৷ এই এছোছিয়েশ্যনৰ পদাধিকাৰী জিতেন্দ্ৰ বাখাৰিয়েই কয় যে তেও এই ব্যৱসায়ৰ লগত ৪৫ বছৰ ধৰি জড়িত হৈ আছে ৷ কিন্তু এনে চৰকাৰী আঁচনিৰ কথা কেতিয়াও শুনিবলৈ পোৱা নাই ৷আনহাতে গুজৰাট চৰকাৰে এনে কিছুমান উদ্যোগৰ নাম প্ৰেৰণ কৰিছিল , যাৰ ঠিকনালৈ ক’ল ইণ্ডিয়াই ঠিকেই প্ৰেৰণ কৰিছিল কিন্তু কয়লা এই উদ্যোগসমূহে কেতিয়াও লাভ নকৰে ৷ এই সন্দৰ্ভত গুজৰাট চৰকাৰৰ কেবাটাও মনোনীত এজেন্সী আৰু তালিকাভুক্ত উদ্যোগৰ লগত যোগাযোগ কৰে দৈনিক ভাস্কৰৰ প্ৰতিনিধিয়ে ৷ এই অনুসন্ধানত ওলাই পৰে যে ভুৱা তালিকা আৰু ভুৱা বিলেৰে ১৪ বছৰ ধৰি কয়লাৰ অবৈধ বিক্ৰী কৰি অহা হৈছিল ৷ বহু উদ্যোগৰ নাম ভুলকৈও উল্লেখ কৰা হৈছিল ৷ এইদৰে কয়লাৰ অবৈধ বিক্ৰীৰে ৬ হাজাৰ কৌটি টকাৰ অবৈধ মুনাফা অৰ্জন কৰিছিল ৷ এই ১৪ বছৰত কিছুসময়ৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীও আছিল গুজৰাটৰ মুখ্যমন্ত্ৰী ৷ স্বাভাৱিকতে মোদীৰ গৃহ ৰাজ্য গুজৰাটৰ এই কেলেংকাৰি পোহৰলৈ অহাৰ পাছত দেশজুৰি খলকনিৰ সৃষ্টি হৈছে ৷ কিন্তু গুজৰাট বিজেপি বা গুজৰাট চৰকাৰ কোনেও এই সন্দৰ্ভত মুখ খোলা নাই ৷